İÇGÜDÜLER

İnsan davranışlarını açıklamaya yönelik düşünceler içeren bu yaklaşım, insanın davranışlarında “ilkel” yanının “medeni” yanına göre çok daha etken olduğu varsayımına dayanıyor. Her canlı için geçerli olan doğa kuralları insan için de geçerli. Çoğu felsefe ve din insanın doğal içgüdülerinin eğitim ve toplum baskısı ile değiştirileceğini, insanın mantığının davranışlarına hakim olabileceğini savunur, buna zorlar, aksine davranışı cezalandırır ve dışlar.

Benim gözlemlerim bana tersini düşündürüyor. Toplumsal yasalar, töreler, dini yasaklar, genetik kuralları baskılayabiliyor ama engelleyemiyor. Eninde sonunda genetik kurallar davranışlara hakim oluyor. Çok önemli olmayan durumlarda yasalara ve yasaklara uyuluyor, ama genetik şifreye göre önemli bir durum oluştuğunda kurallar yıkılıyor. Kan davası diyerek soğukkanlılıkla cinayet işleniyor, tepesi atan şoför kavgaya tutuşuyor, nikahlı eş evden kaçıyor, uçak kazasından kurtulanlar ölenleri yiyor.

Genetik kurallar milyonlarca yıl içinde, ilkel çağların yaşam tarzına uygun gelişmiş ve pekişmiş. İnsanın geçmişi 2-3 millyon yıl, İnsandan önce yüzlerce milyon yıl boyunca gelişmiş canlı türleri yaşadı. Hepsinin de genetik kuralları türlerinin kesintisiz devamını sağladı. Ani ve büyük afetler olmadıkça da türler yok olmadı, değişen doğa koşullara ıuyum sağladı veya kendi koşullarına uygun yerlere göç ettiler. Genetik şifrede vücut yapısının yanı sıra, davranış kalıpları da tanımlanıyor ve türün sürmesinde etken oluyor.  Doğal koşullar milyonlarca yıl neredeyse değişmeden sürdüğü için, genetik kurallar da inatla değişime direniyor. Kuraklık oldu diye atın sırtında deve gibi hörgüç çıkmıyor. Yunus, kıyıda yaşayıp denizde avlanan köpek gibi bir memeliyken, milyonlarca yılda balık gibi olmuş ama halen solungacı yok, akciğeriyle nefes alıyor.

Temelde gelişmiş canlıların hepsinin genetik şifresinde benzer yapı var. Böcekten memeliye, balıktan kuşa hepsinin bedeninin dokuz bölümü ve fonksiyonu var, sadece yerleri ve şekilleri farklı. Neden davranışları belirleyen genetik şifrelerde de tüm canlılar için geçerli az sayıda temel kural olmasın?

İnsan son 10.000 yıllık dönemde toplum yaşamına geçti. Son 100 yıllık dönemde ise teknoloji nedeniyle köklü değişiklikler geldi. Eskiden küçük kabilelerin davranış kalıpları yaşamayı garantilerdi, bugünün kalabalık şehirlerinde anlamsız kaldılar, yerlerine yasalar geldi. Eskiden yiyecek bulmak için birlikte çalışmak şarttı, bugün markete gitmek yetiyor. Eskiden gıdalar doğalldı, bugün hemen hepsi işlenmiş ve yan etkileri var. Eskiden her kabilenin bir şefi olur, ancak güçle değiştirilirdi, bugün seçimle başa geliyor ve gidiyorlar. Eskiden kabile birlikte üretir birlikte tüketirdi, bugün para bireysel olarak ve bedensel çalışma ve üretim olmadan da kazanılıyor. Eskiden ömür kısaydı, hastalık, kaza, savaş kaybı çoktu, sürekli çocuk yapılırdı; bugün ömür uzun, çocuk yapmak sınırlanıyor. Eskiden sadece davranışlar sonucu mutluluk hormonu salgılanırdı, bugün teknoloji kimyasal maddelerle, sanal ortamla mutluluk hormonlarını salgılatabiliyor.